Dokumacılık Sanatı

 

Sanat olan halı dokumacılığı aynı zamanda başka bir uğraşıyla ,bitkisel- doğal boyamacılıkla beraber süregelmiştir. Anadolu’da bitkisel boyacılıkta pek çok rengin sağlayıcısı bitkilerin ziraati gerçekleştirilmiş; kök boya, cehri, safran, mürver, gelincik,çınar,dut… sanat değeri çok yüksek olan eserler bırakılmasına aracı olmuştur. Dokumacılığın önemli bir bölümü kabul edilen doğal boyamacılığın nasıl yapıldığı, en çok hangi bitkilerin kullanıldığı ,mordanlama işlemi ve yöntemleri ve günümüzde de kullanılan boyar madde analizleri, aktarım metodları ile günümüze kadar ulaşmıştır.

Dokumacılık Sanatının Coğrafi Dağılımı ,Bildirimde Bulunan İller : Ağrı, Aksaray, Balıkesir, Çanakkale, Gümüşhane, Isparta, Kayseri, Kırşehir, Kocaeli, Manisa, Muğla, Niğde, Samsun, Sivas, Tokat, Uşak, Yalova

“ Çözgü iplikleri üzerine atkı ipliğinin düğümlenmesi ile dokunan desenli ve havlı yüzlü yaygılara halı adı verilir.

Türk halı sanatının ilk örneği M.Ö. 5. ve 4. yüzyıllara ait İskit mezarlarında bulunan Pazırık halısıdır. Hammaddesi yün olduğu için Orta ve Batı Asya’daki koyun besleyen topluluklarda yer yaygısı olarak kullanılmış ve Orta Asya Türklerinden bugüne gelmiştir.

Halı dokumada yününün yanında pamuk ve ipek de hammadde olarak kullanılır. Gördes (Türk) düğümü, Sine (İran) düğümü, tek düğüm (İspanyol) ve Jufti düğümü kullanılan başlıca düğüm şekilleridir. Türkiye’de genellikle Gördes düğümü kullanılmaktadır. Genellikle kadınlar tarafından dokunan halıların tezgahlarına düzen adı verilir ve bu tezgahların yatık ve dik olmak üzere iki çeşidi vardır.

Halılar; bitki, hayvan, geometrik motifler, karışık şekiller ve sembollerle desenlenir. Ağaç, çiçek, çift başlı kartal, kuş, üçgen, dörtgen sıkça rastlanan desenlerdir. Halılarda kullanılan semboller ve desenler, içerdikleri anlamlarıyla aynı zamanda birer iletişim aracıdır. Halının etrafında genellikle su adı verilen ve çerçeve niteliği taşıyan karışık motifli bordürler ile ortasında göl, madalyon, sandık gibi desenler yer alır.”

Kaynak:“Geçmişten Geleceğe Yaşayan Kültür Mirasımız Türkiye Somut Olmayan Kültürel Miras Ulusal Envanteri”